słowa dnia, tygodnia, miesiąca i roku
Wraz z grudniem pożegnaliśmy omówienia pojedynczych słów miesiąca. W kolejnych miesiącach będziemy przedstawiać listę najciekawszych słów kolejnych miesięcy. szczepienie, szczepionka, (za)szczepić — ponieważ w styczniu rozpoczęły się szczepienia przeciw COVID-19. przeciw/przeciwko — ponieważ szczepionki są...
Wśród słów o najwyższej kluczowości w grudniu znalazły się wyrazy szczepienie, szczepionka (słowo listopada 2020 r.), (za)szczepić, COVID-19, cyklicznie pojawiajaca się o tej porze roku choinka (słowo grudnia 2014 r.), budżet (UE), koronawirus, stok narciarski, ferie,...
W Australii słowo roku wybierane jest w plebiscycie organizowanym przez wydawnictwo Macquarie, przez komitet ekspertów wydawnictwa i przez Australijskie Narodowe Centrum Leksykograficzne (Australian National Dictionary Centre, ANDC) działające na Australian National University w Canberze. Słowami roku zostały KAREN, DOOMSCROLLING ‘przewijanie w poszukiwaniu złych wieści’, RONA ‘(ko)rona(wirus)’, COVIDIOT i ISO ‘izolacja’.
Najciekawszą chyba w tym roku listę słów zaproponowali leksykografowie Merriam-Webster. Choć niezaskakująco słowem została pandemia (ang. pandemic), kolejne pozycje są mniej zdominowane przez dotykający cały świat COVID-19. Podstawą wyboru słowa roku był...
W listopadzie najwyższą kluczowość miały słowa: strajk (słowo kwietnia 2019 r.), niepodległość (słowo listopada 2015 r.), kobieta (słowo października 2016 r.), protest (II miejsce w plebiscycie internatutów w 2016 r.), marsz (słowo maja 2016 r.), COVID-19, budżet, aborcja (słowo października), weto, lockdown (słowo roku Słownika Collinsa i w RPA), szczepionka. Wyrazem, który omówimy, jest szczepionka.
W roku 2020 leksykografowie z Oksfordu postanowili nie wybierać jednego słowa. Ich decyzja powodowana była tym, że „szybko okazało się, że 2020 nie jest rokiem, który można by gładko opisać jednym słowem”. W efekcie Oxford Dictionaries zaprezentowały raport Słowa bezprecedensowego roku (Words of an Unprecedented Year) opisujący najważniejsze wyrazy ostatnich dziesięciu miesięcy. Sam przymiotnik bezprecedensowy, jak piszą brytyjscy słownikarze, obok dziwny, szalony i stracony był używany z niespotykaną dotąd częstością w połączeniu z wyrazem rok.
Po francuskich słowach pandemicznych przegląd ogólnokowidowy — koronasłowa. [Plik] . Więcej:Materiały z konferencji VI Słowa-kluczeKonferencja Słowa-kluczepublikacje i wystąpieniaVI konferencja „Słowa-klucze“Sympozjum SŁOWA KLUCZE 2020
Redakcja Słownika Collinsa na słowo roku wybrała lockdown (słowo roku w RPA; wyraz ten opisywaliśmy przy okazji kwarantanny, która była słowem marca). Na krótkiej liście wiele słów jest związanych bezpośrednio lub pośrednio z pandemią: koronawirus (ang. coronavirus; słowo wybrane jako Oksfordzkie dziecięce słowo roku; wyraz korona opisaliśmy w kwietniu), samoizolacja (ang. self-isolation), dystans społeczny (ang. social distancing), kluczowy pracownik (key worker), przestój (ang. furlough), rozrywkami on-line: tiktokowicz (ang. tik-toker) i obżarstwo na wizji (ang. mukbang), czysto brytyjski problem wyprowadzki królewskiego wnuka Harry'ego i jego żony Megan, czyli Megxit, oraz powracające po raz kolejny po tragicznych wyrażeniach hasło Black lives matter (słowo roku 2014 American Dialect Society), już jako akronim BLM.
Do słów o największej kluczowości w październiku należały: aborcja (i przymiotnik aborcyjny), protest (słowo roku 2019 w Rosji, które opisywaliśmy także przy okazji czarnego protestu w październiku 2016 r.), związane z nimi słowa kobieta (jedno ze słów października 2016 r.),...
W Republice Południowej Afryki słowo roku jest wybierane przez Pan South African Language Board (Radę Języków Południowej Afryki), a ogłoszenie ma miejsce w Międzynarodowy Dzień Leksykografii, ustanowiony w rocznicę urodzin Noah Webstera, 16 października. W tym roku wybrane zostało słowo lockdown.
Chociaż nie ma jeszcze zapowiedzi (krótkich list) większości plebiscytów na Słowo roku, znamy już dwa słowa roku młodszych użytkowników języka — niemieckie Młodzieżowe słowo roku (nm. Jugendwort des Jahres) i Oksfordzkie dziecięce słowo roku, którym został rzeczownik coronavirus ‘koronawirus’.
Wyrazami o najwyższej kluczowości były we wrześniu przymiotnik białoruski (oraz nazwa własna Białoruś) związany z wydarzeniami po wyborach u naszych sąsiadów; następnie ciągle obecne, choć drugi miesiąc z kolei w mniejszym natężeniu, słownictwo związane z pandemią, czyli wyrazy zakażenie, COVID; powrót do nauki, czyli szkoła i uczeń; wyrazy związane z awarią w Warszawie: ściek, oczyszczalnia, (most) pontonowy, rurociąg; próba otrucia rosyjskiego opozycjonisty (nowiczok, którego użyto do tego zamachu, był słowem roku 2018 w Rosji; słowniki oksfordzkie wybrały wówczas z tego samego powodu przymiotnik toxic ‘toksyczny’) oraz rzeczowniki zwierzę, hodowla i futro. Dwa pierwsze oraz przymiotnik futerkowy znajdują się w ustawie, która spowodowała krótkotrwały kryzys rządowy. Wyrazami, które w tym miesiącu omówimy są zwierzę i futro.
W tekstach sierpnia po raz pierwszy wyrazy związane z panującą pandemią nie stanowiły czołówki listy słów o najwyższej kluczowości, na której odnotowaliśmy poza nazwami własnymi: przymiotnik białoruski, rzeczowniki zakażenie, solidarność i eksplozja oraz skrótowiec LGBT (słowo roku 2019 internautów), wyrażenie tęczowa flaga. Ponieważ zapożyczony skrótowiec LGBT był już przez nas komentowany, szerzej omówimy rzeczownik solidarność, którego pojawienie wiąże się z 40 rocznicą podpisania w Gdańsku porozumień między strajkującymi robotnikami a rządem i powstaniem NSZZ „Solidarność”.
W lipcu, w związku z przeprowadzeniem drugiej tury głosowania, znów naszą uwagę przyciągały wybory prezydenckie i związane z nimi słowa: frekwencja, wynik, głos, (za)głosować, kampania i zapożyczenie exit poll. Odrobinę w niektórych państwach przycichła wiosenna pandemia, ciągle jednak...
W czerwcu 2020 r. żyliśmy głównie wyborami i pandemią, dlatego słowa najbardziej kluczowe w prasie należały do tych kręgów tematycznych. Oprócz nazwisk kandydatów częste były słowa: prezydent, tura, wybory, frekwencja, podpis (na liście poparcia), głosować, a z drugiej strony pandemia, COVID, zakazić, ognisko. Ważnym powracającym zagadnieniem była dyskryminacja o podłożu rasowym. Inaczej niż zwykle, w tym roku to w czerwcu kluczowe były słowa egzamin i matura. Komentarz poświęcony jest wyrazowi RASIZM.