Kategoria: Magdalena Derwojedowa

  • Słowo roku słownika Collinsa: LOCKDOWN

    Redakcja Słownika Collinsa na słowo roku wybrała lockdown (słowo roku w RPA; wyraz ten opisywaliśmy przy okazji kwarantanny, która była słowem marca). Na krótkiej liście wiele  słów jest związanych bezpośrednio lub pośrednio z pandemią: koronawirus (ang. coronavirus; słowo wybrane jako Oksfordzkie dziecięce słowo roku; wyraz korona opisaliśmy w kwietniu), samoizolacja (ang. self-isolation), dystans społeczny (ang. social distancing), kluczowy pracownik (key worker), przestój (ang. furlough), rozrywkami on-line: tiktokowicz (ang. tik-toker) i obżarstwo na wizji (ang. mukbang), czysto brytyjski problem wyprowadzki królewskiego wnuka Harry'ego i jego żony Megan, czyli Megxit, oraz powracające po raz kolejny po tragicznych wyrażeniach hasło Black lives matter (słowo roku 2014 American Dialect Society), już jako akronim BLM.

    By Published 2020, Magdalena Derwojedowa, na świecie, słowo roku, słowo roku 2020

  • Dzięcięce słowo roku 2020 w Wielkiej Brytanii: KORONAWIRUS

    Chociaż nie ma jeszcze zapowiedzi (krótkich list) większości plebiscytów na Słowo roku, znamy już dwa słowa roku młodszych użytkowników języka — niemieckie Młodzieżowe słowo roku (nm. Jugendwort des Jahres) i Oksfordzkie dziecięce słowo roku, którym został rzeczownik coronavirus ‘koronawirus’.

    By Published 2020, Magdalena Derwojedowa, na świecie, słowa na czasie, słowo roku 2020

  • Poeta (Orfeusz?) koronowany przez dwie małpy i karnawał zwierząt, I ćw. XVII w., Rijksmuseumhttps://www.europeana.eu/item/90402/SK_A_366. Rijksmuseum - http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.5388. Public Domain Mark - http://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/

    Słowa września: ZWIERZĘ i FUTRO

    Wyrazami o najwyższej kluczowości były we wrześniu przymiotnik białoruski (oraz nazwa własna Białoruś) związany z wydarzeniami po wyborach u naszych sąsiadów; następnie ciągle obecne, choć drugi miesiąc z kolei w mniejszym natężeniu, słownictwo związane z pandemią, czyli wyrazy zakażenie, COVID; powrót do nauki, czyli szkoła i uczeń; wyrazy związane z awarią w Warszawie: ściek, oczyszczalnia, (most) pontonowy, rurociąg; próba otrucia rosyjskiego opozycjonisty (nowiczok, którego użyto do tego zamachu, był słowem roku 2018 w Rosji; słowniki oksfordzkie wybrały wówczas z tego samego powodu przymiotnik toxic ‘toksyczny’)  oraz rzeczowniki zwierzę, hodowla i futro. Dwa pierwsze oraz przymiotnik futerkowy znajdują się w ustawie, która spowodowała krótkotrwały kryzys rządowy. Wyrazami, które w tym miesiącu omówimy są zwierzę i futro.

    By Published 2020, Magdalena Derwojedowa, słowa na czasie, wrzesień

  • Radom powstańcom górnoślązkim. kwesta, cegiełka, 1919, https://polona.pl/item/radom-powstancom-gornoslazkim,ODkzMTM2MTg/0/

    Słowa sierpnia: SOLIDARNOŚĆ i LGBT

    W tekstach sierpnia po raz pierwszy wyrazy związane z panującą pandemią nie stanowiły czołówki listy słów o najwyższej kluczowości, na której odnotowaliśmy poza nazwami własnymi: przymiotnik białoruski, rzeczowniki zakażenie, solidarność i eksplozja oraz skrótowiec LGBT (słowo roku 2019 internautów), wyrażenie tęczowa flaga. Ponieważ zapożyczony skrótowiec LGBT był już przez nas komentowany, szerzej omówimy rzeczownik solidarność, którego pojawienie wiąże się z 40 rocznicą podpisania w Gdańsku porozumień między strajkującymi robotnikami a rządem i powstaniem NSZZ „Solidarność”.

    By Published 2020, Magdalena Derwojedowa, sierpień, słowa na czasie

  • Figurka siedzącej osoby z terakoty, kultura środkowego Nigru, XIII w.

    Słowa czerwca: RASIZM

    W czerwcu 2020 r. żyliśmy głównie wyborami i pandemią, dlatego słowa najbardziej kluczowe w prasie należały do tych kręgów tematycznych. Oprócz nazwisk kandydatów częste były słowa: prezydent, tura, wybory, frekwencja, podpis (na liście poparcia), głosować, a z drugiej strony pandemia, COVID, zakazić, ognisko. Ważnym powracającym zagadnieniem była dyskryminacja o podłożu rasowym. Inaczej niż zwykle, w tym roku to w czerwcu kluczowe były słowa egzamin i matura. Komentarz poświęcony jest wyrazowi RASIZM.

    By Published 2020, czerwiec, Magdalena Derwojedowa, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • S. Kamocki, Roztopy, pocz. XX w. Muzeum Cyfrowe dMuseion, Muzeum Narodowe w Warszawie http://cyfrowe.mnw.art.pl/Content/41230/mp496.jpg

    Słowa maja: ODMRAŻANIE i OBOSTRZANIE

    Słowa o najwyższej kluczowości w maju to pandemia, epidemia (słowo stycznia), zakażenie, koronawirus, COVID-19, odmrażać, obostrzenie, zdrowie i otworzyć (parki, sklepy, hotele, kawiarnie itd.). Po raz pierwszy — i prawodopodobnie na długo po raz ostatni — nie ma cyklicznie powracających w tym czasie wyrazów majówka (słowo maja 2017 r.) i matura. Wyrazami, które omówimy, są obostrzanie, które następowało od wprowadzenia blokady do Wielkiejnocy, oraz odmrażanie, z którym mamy do czynienia teraz.

    By Published 2020, Magdalena Derwojedowa, maj, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • Przepustka zdrowotna (fede di sanità), umożliwiająca swobodne przemieszczanie się jej posiadacza w czasie zarazy, Europeana/Welcome Collection, domena publiczna, https://www.europeana.eu/portal/record/9200579/jnfu4a3a.html. Wellcome Collection - https://wellcomecollection.org/works/jnfu4a3a. CC BY - http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

    Słowo marca: kwarantanna

    Najczęstszym słowem marca jest koronawirus, czyli potoczna nazwa wirusa SARS-CoV-2, nieobecnego dotąd u ludzi, wywołującego chorobę określaną jako COVID-19, mającą w pewnej liczbie przypadków ciężki przebieg, prowadzący nawet do śmierci.  Wyraz wirus opisywaliśmy już w sierpniu 2014 r., gdy rozprzestrzeniał się wirus eboli. Na drugim miejscu znalazło się słowo epidemia, które opisywaliśmy w styczniu, kiedy obecna pandemia rozpoczynała się w Chinach. Kolejne wyrazy też związane są z chorobą, która ogarnęła cały glob: zakazić, zakażenie, kwarantanna, przypadek zachorowania, zdrowie, pandemia, potwierdzić zakażenie. Wyrazem, który w tym miesiącu omówimy jest kwarantanna. Kilka słów poświęcimy też złożeniom z członem korona i covid, które pojawiły się na określenie różnych zjawisk i zachowań związanych z samym wirusem i powodowaną przez niego chorobą.

    By Published 2020, Magdalena Derwojedowa, marzec, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • W. Wojtkiewicz, Podmuchy wiosny

    słowo lutego: WIATR

    Wśród słów o najwyższej kluczowości w lutym na pierwsze miejsce wysuwają się wyrazy związane z falą zachorowań spowodowanych przez wirusa SARS-CoV-2, a więc wirus (słowo sierpnia 2014), epidemia (słowo stycznia tego roku), koronawirus i zaraza. W czołówce znalazł się też rzeczownik wiatr — tegoroczna zima jest bowiem wyjątkowo wietrzna, a huraganowe wiatry wyrządziły w wielu krajach szkody. Komentarz w tym miesiący poświęcimy właśnie wiatrowi, a także huraganowi, orkanowi, wichurze i dwóm rodzajom wietrzenia.

    By Published 2020, luty, Magdalena Derwojedowa, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • słowa 2019 i 2018 ADS

    Słowo roku American Dialect Society 2019: (MY) PRONOUNS ‘(moje) zaimki’ (z wynikami z roku 2018)

    Słowem roku 2019 American Dialect Society zostało wyrażenie (my) pronouns ‘(moje) zaimki’, czyli informacja (np. w postaci przypinek), jakich zaimków życzy sobie człowiek w odniesieniu do siebie (męskiego, żeńskiego czy neutralnego). Na II miejscu znalazło się wyrażenie ok, boomer, a na III — cancel ‘dosł. odwołać; wycofać poparcie dla kogoś uważanego za nieakceptowalnego lub problematycznego’. W 2018 r. Słowem roku zostało wyrażenie tender-age shelter/camp/facility ‘schronienie/ośrodek/obóz dla osób w młodym wieku’, za którym kryją się areszty deportacyjne dla dzieci osób ubiegających się o azyl, w których nawet małe dzieci przebywały oddzielone od rodziców, w złych warunkach. W 2019 ADS wybrało też słowo dekady. Został nim neutralny rodzajowo (w szczególności niebinarny) zaimek liczby pojedynczej they (tegoroczne słowo roku słownika Merriam-Webster).

    By Published 2018, 2019, Magdalena Derwojedowa, na świecie