Kategoria: Magdalena Derwojedowa

  • Radom powstańcom górnoślązkim. kwesta, cegiełka, 1919, https://polona.pl/item/radom-powstancom-gornoslazkim,ODkzMTM2MTg/0/

    Słowa sierpnia: SOLIDARNOŚĆ i LGBT

    W tekstach sierpnia po raz pierwszy wyrazy związane z panującą pandemią nie stanowiły czołówki listy słów o najwyższej kluczowości, na której odnotowaliśmy poza nazwami własnymi: przymiotnik białoruski, rzeczowniki zakażenie, solidarność i eksplozja oraz skrótowiec LGBT (słowo roku 2019 internautów), wyrażenie tęczowa flaga. Ponieważ zapożyczony skrótowiec LGBT był już przez nas komentowany, szerzej omówimy rzeczownik solidarność, którego pojawienie wiąże się z 40 rocznicą podpisania w Gdańsku porozumień między strajkującymi robotnikami a rządem i powstaniem NSZZ „Solidarność”.

    By Published 2020, Magdalena Derwojedowa, sierpień, słowa na czasie

  • Figurka siedzącej osoby z terakoty, kultura środkowego Nigru, XIII w.

    Słowa czerwca: RASIZM

    W czerwcu 2020 r. żyliśmy głównie wyborami i pandemią, dlatego słowa najbardziej kluczowe w prasie należały do tych kręgów tematycznych. Oprócz nazwisk kandydatów częste były słowa: prezydent, tura, wybory, frekwencja, podpis (na liście poparcia), głosować, a z drugiej strony pandemia, COVID, zakazić, ognisko. Ważnym powracającym zagadnieniem była dyskryminacja o podłożu rasowym. Inaczej niż zwykle, w tym roku to w czerwcu kluczowe były słowa egzamin i matura. Komentarz poświęcony jest wyrazowi RASIZM.

    By Published 2020, czerwiec, Magdalena Derwojedowa, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • S. Kamocki, Roztopy, pocz. XX w. Muzeum Cyfrowe dMuseion, Muzeum Narodowe w Warszawie http://cyfrowe.mnw.art.pl/Content/41230/mp496.jpg

    Słowa maja: ODMRAŻANIE i OBOSTRZANIE

    Słowa o najwyższej kluczowości w maju to pandemia, epidemia (słowo stycznia), zakażenie, koronawirus, COVID-19, odmrażać, obostrzenie, zdrowie i otworzyć (parki, sklepy, hotele, kawiarnie itd.). Po raz pierwszy — i prawodopodobnie na długo po raz ostatni — nie ma cyklicznie powracających w tym czasie wyrazów majówka (słowo maja 2017 r.) i matura. Wyrazami, które omówimy, są obostrzanie, które następowało od wprowadzenia blokady do Wielkiejnocy, oraz odmrażanie, z którym mamy do czynienia teraz.

    By Published 2020, Magdalena Derwojedowa, maj, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • Przepustka zdrowotna (fede di sanità), umożliwiająca swobodne przemieszczanie się jej posiadacza w czasie zarazy, Europeana/Welcome Collection, domena publiczna, https://www.europeana.eu/portal/record/9200579/jnfu4a3a.html. Wellcome Collection - https://wellcomecollection.org/works/jnfu4a3a. CC BY - http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

    Słowo marca: kwarantanna

    Najczęstszym słowem marca jest koronawirus, czyli potoczna nazwa wirusa SARS-CoV-2, nieobecnego dotąd u ludzi, wywołującego chorobę określaną jako COVID-19, mającą w pewnej liczbie przypadków ciężki przebieg, prowadzący nawet do śmierci.  Wyraz wirus opisywaliśmy już w sierpniu 2014 r., gdy rozprzestrzeniał się wirus eboli. Na drugim miejscu znalazło się słowo epidemia, które opisywaliśmy w styczniu, kiedy obecna pandemia rozpoczynała się w Chinach. Kolejne wyrazy też związane są z chorobą, która ogarnęła cały glob: zakazić, zakażenie, kwarantanna, przypadek zachorowania, zdrowie, pandemia, potwierdzić zakażenie. Wyrazem, który w tym miesiącu omówimy jest kwarantanna. Kilka słów poświęcimy też złożeniom z członem korona i covid, które pojawiły się na określenie różnych zjawisk i zachowań związanych z samym wirusem i powodowaną przez niego chorobą.

    By Published 2020, Magdalena Derwojedowa, marzec, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • W. Wojtkiewicz, Podmuchy wiosny

    słowo lutego: WIATR

    Wśród słów o najwyższej kluczowości w lutym na pierwsze miejsce wysuwają się wyrazy związane z falą zachorowań spowodowanych przez wirusa SARS-CoV-2, a więc wirus (słowo sierpnia 2014), epidemia (słowo stycznia tego roku), koronawirus i zaraza. W czołówce znalazł się też rzeczownik wiatr — tegoroczna zima jest bowiem wyjątkowo wietrzna, a huraganowe wiatry wyrządziły w wielu krajach szkody. Komentarz w tym miesiący poświęcimy właśnie wiatrowi, a także huraganowi, orkanowi, wichurze i dwóm rodzajom wietrzenia.

    By Published 2020, luty, Magdalena Derwojedowa, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • słowa 2019 i 2018 ADS

    Słowo roku American Dialect Society 2019: (MY) PRONOUNS ‘(moje) zaimki’ (z wynikami z roku 2018)

    Słowem roku 2019 American Dialect Society zostało wyrażenie (my) pronouns ‘(moje) zaimki’, czyli informacja (np. w postaci przypinek), jakich zaimków życzy sobie człowiek w odniesieniu do siebie (męskiego, żeńskiego czy neutralnego). Na II miejscu znalazło się wyrażenie ok, boomer, a na III — cancel ‘dosł. odwołać; wycofać poparcie dla kogoś uważanego za nieakceptowalnego lub problematycznego’. W 2018 r. Słowem roku zostało wyrażenie tender-age shelter/camp/facility ‘schronienie/ośrodek/obóz dla osób w młodym wieku’, za którym kryją się areszty deportacyjne dla dzieci osób ubiegających się o azyl, w których nawet małe dzieci przebywały oddzielone od rodziców, w złych warunkach. W 2019 ADS wybrało też słowo dekady. Został nim neutralny rodzajowo (w szczególności niebinarny) zaimek liczby pojedynczej they (tegoroczne słowo roku słownika Merriam-Webster).

    By Published 2018, 2019, Magdalena Derwojedowa, na świecie

  • 10 słów roku 2019 wybranych w plebiscycie, w tym 1. LGBT; 2. klimat; 3. hulajnoga

    Słowo roku 2019 w plebiscycie internautów – komentarze

    Na Słowo roku 2019 został wybrany zapożyczony z angielskiego akronim LGBT, który uzyskał 9,90% głosów. Na drugim miejscu z 9,24% głosów znalazł się wyraz klimat. Miejsce trzecie z 5,99% głosów zajął wyraz hulajnoga. W dziesiątce znalazły się jeszcze: feminatyw, niezawisłość, pedofilia, smog, Brexi, równość i nienawiść

    By Published 2019, Magdalena Derwojedowa, plebiscyt, słowa na czasie, słowo roku, słowo roku 2019

  • Słowo roku słowników Le Robert — FÉMINICIDE ‘kobietobójstwo’

    Po tym, jak Festival du Mot zaprzestał działalności i wyboru słowa roku, jedynym francuskim słowem roku jest słowo wybierane w plebiscycie wydawnictwa Le Robert. W tym roku jest to rzeczownik féminicide ‘kobietobójstwo’, który znalazł się też w pierwszej trójce słów 2019 romańskiej Szwajcarii. Na liście kandydatów znalazły się jeszcze: autrice ‘autorka’, climat ‘klimat’, cyberdépendance ‘zależność/podległość cyfrowa’, décryptage ‘deszyfracja’, inclusif ‘włączający (obie płci)’, solidarité ‘solidarność’, trottinette ‘hulajnoga’.

    By Published 2019, Agnieszka Dryjańska, Magdalena Derwojedowa, Marek Łaziński, na świecie

  • Mapa Balearów, XVII w.

    Austriackie słowo roku 2019: IBIZA

    Jury pod przewodnictwem prof. dra Rudolfa Muhra wybrało Austriackie słowo roku 2019 (Das Österreichische Wort des Jahres). Została nim nazwa jednej z wysp Balearów — Ibiza. Zarówno to, jak i trzecie na tegorocznej liście słowo, Strachmatt (‘Strachmat; gra słów od nazwiska Strache i mat szachowy’), związane są z aferą, w której efekcie ustąpił ze stanowiska  austriacki wicekanclerz, Heinz-Christian Strache. Na miejscu trzecim znalazł się wyraz Teigtascherlrazzia ‘pierogowe przeszukania’ — wyraz określający akcję wiedeńskiej policji, w wyniku której odkryto ulokowane w prywatnych mieszkaniach nielegalne fabryki azjatyckich pierożków. Nowością jest tu oczywiście nie sam fakt prowadzenia takich akcji przez policję, ale jej dotychczas mało typowy obiekt. Wśród dziesięciu słów charakterystycznych dla mijającego roku znalazł się też rzeczownik Bundeskanzlerin ‘dosł. kanclerka; szefowa rządu’, jako że pierwszy raz w historii Austrii na czele rządu stanęła kobieta.

    By Published 2019, Magdalena Derwojedowa, na świecie, słowo roku 2019

  • Słowo roku słownika Merriam-Webster: THEY (niebinarne)

    Tegoroczne słowo roku i dziesiątkę słów najczęściej klikanych przez internautów podał słownik Merriam-Webster. Na pierwszym miejscu znalazł się zaimek they ‘oni, one’. Jako zaimek neutralny rodzajowo jest on używany od 600 lat. W ostatnim roku liczba odwiedzin hasła they wzrosła trzykrotnie, co wiązało się z coraz częstszym użyciem go jako zaimka odnoszącego się do osób niebinarnych. Takie użycie they zalecają też kolejne instytucje, np. American Psychology Association.

    By Published 2019, Magdalena Derwojedowa, na świecie, słowo roku