Kategoria: słowa miesiąca

  • Radom powstańcom górnoślązkim. kwesta, cegiełka, 1919, https://polona.pl/item/radom-powstancom-gornoslazkim,ODkzMTM2MTg/0/

    Słowa sierpnia: SOLIDARNOŚĆ i LGBT

    W tekstach sierpnia po raz pierwszy wyrazy związane z panującą pandemią nie stanowiły czołówki listy słów o najwyższej kluczowości, na której odnotowaliśmy poza nazwami własnymi: przymiotnik białoruski, rzeczowniki zakażenie, solidarność i eksplozja oraz skrótowiec LGBT (słowo roku 2019 internautów), wyrażenie tęczowa flaga. Ponieważ zapożyczony skrótowiec LGBT był już przez nas komentowany, szerzej omówimy rzeczownik solidarność, którego pojawienie wiąże się z 40 rocznicą podpisania w Gdańsku porozumień między strajkującymi robotnikami a rządem i powstaniem NSZZ „Solidarność”.

    By Published 2020, Magdalena Derwojedowa, sierpień, słowa na czasie

  • Figurka siedzącej osoby z terakoty, kultura środkowego Nigru, XIII w.

    Słowa czerwca: RASIZM

    W czerwcu 2020 r. żyliśmy głównie wyborami i pandemią, dlatego słowa najbardziej kluczowe w prasie należały do tych kręgów tematycznych. Oprócz nazwisk kandydatów częste były słowa: prezydent, tura, wybory, frekwencja, podpis (na liście poparcia), głosować, a z drugiej strony pandemia, COVID, zakazić, ognisko. Ważnym powracającym zagadnieniem była dyskryminacja o podłożu rasowym. Inaczej niż zwykle, w tym roku to w czerwcu kluczowe były słowa egzamin i matura. Komentarz poświęcony jest wyrazowi RASIZM.

    By Published 2020, czerwiec, Magdalena Derwojedowa, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • Kreskowanie na sejmiku w Proszowicach 1689, Wikimedia Commons CC BY-SA

    Słowa czerwca: GŁOSOWAĆ

    W czerwcu 2020 r. żyliśmy głównie wyborami i pandemią, dlatego słowa najbardziej kluczowe w prasie należały do tych kręgów tematycznych. Oprócz nazwisk kandydatów częste były słowa: prezydent, tura, wybory, frekwencja, podpis (na liście poparcia), głosować, a z drugiej strony pandemia, COVID, zakazić, ognisko. Ważnym powracającym zagadnieniem była dyskryminacja o podłożu rasowym. Inaczej niż zwykle, w tym roku to w czerwcu kluczowe były słowa egzamin i matura. Komentarze poświęcony jest wyrazom GŁOSOWAĆ i ZAGŁOSOWAĆ.

    By Published 2020, czerwiec, Marek Łaziński, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • S. Kamocki, Roztopy, pocz. XX w. Muzeum Cyfrowe dMuseion, Muzeum Narodowe w Warszawie http://cyfrowe.mnw.art.pl/Content/41230/mp496.jpg

    Słowa maja: ODMRAŻANIE i OBOSTRZANIE

    Słowa o najwyższej kluczowości w maju to pandemia, epidemia (słowo stycznia), zakażenie, koronawirus, COVID-19, odmrażać, obostrzenie, zdrowie i otworzyć (parki, sklepy, hotele, kawiarnie itd.). Po raz pierwszy — i prawodopodobnie na długo po raz ostatni — nie ma cyklicznie powracających w tym czasie wyrazów majówka (słowo maja 2017 r.) i matura. Wyrazami, które omówimy, są obostrzanie, które następowało od wprowadzenia blokady do Wielkiejnocy, oraz odmrażanie, z którym mamy do czynienia teraz.

    By Published 2020, Magdalena Derwojedowa, maj, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • Przepustka zdrowotna (fede di sanità), umożliwiająca swobodne przemieszczanie się jej posiadacza w czasie zarazy, Europeana/Welcome Collection, domena publiczna, https://www.europeana.eu/portal/record/9200579/jnfu4a3a.html. Wellcome Collection - https://wellcomecollection.org/works/jnfu4a3a. CC BY - http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

    Słowo marca: kwarantanna

    Najczęstszym słowem marca jest koronawirus, czyli potoczna nazwa wirusa SARS-CoV-2, nieobecnego dotąd u ludzi, wywołującego chorobę określaną jako COVID-19, mającą w pewnej liczbie przypadków ciężki przebieg, prowadzący nawet do śmierci.  Wyraz wirus opisywaliśmy już w sierpniu 2014 r., gdy rozprzestrzeniał się wirus eboli. Na drugim miejscu znalazło się słowo epidemia, które opisywaliśmy w styczniu, kiedy obecna pandemia rozpoczynała się w Chinach. Kolejne wyrazy też związane są z chorobą, która ogarnęła cały glob: zakazić, zakażenie, kwarantanna, przypadek zachorowania, zdrowie, pandemia, potwierdzić zakażenie. Wyrazem, który w tym miesiącu omówimy jest kwarantanna. Kilka słów poświęcimy też złożeniom z członem korona i covid, które pojawiły się na określenie różnych zjawisk i zachowań związanych z samym wirusem i powodowaną przez niego chorobą.

    By Published 2020, Magdalena Derwojedowa, marzec, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • W. Wojtkiewicz, Podmuchy wiosny

    słowo lutego: WIATR

    Wśród słów o najwyższej kluczowości w lutym na pierwsze miejsce wysuwają się wyrazy związane z falą zachorowań spowodowanych przez wirusa SARS-CoV-2, a więc wirus (słowo sierpnia 2014), epidemia (słowo stycznia tego roku), koronawirus i zaraza. W czołówce znalazł się też rzeczownik wiatr — tegoroczna zima jest bowiem wyjątkowo wietrzna, a huraganowe wiatry wyrządziły w wielu krajach szkody. Komentarz w tym miesiący poświęcimy właśnie wiatrowi, a także huraganowi, orkanowi, wichurze i dwóm rodzajom wietrzenia.

    By Published 2020, luty, Magdalena Derwojedowa, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • słowo grudnia: NAGRODA

    W ciągu pierwszych 20 dni grudnia wśród słów częstszych niż w innych miesiącach jest oczywiście sporo tych związanych z Bożym Narodzeniem i mikołajkami: choinka, jarmark, mikołajki, iluminacja, prezent. Spośród pozostałych uwagę zwraca czasownik dyscyplinować i rzeczownik dyscyplinowanie  w kontekście projektu nowelizacji ustawy o ustroju sądów powszechnych ustawy, którą jedni nazywają ustawą dyscyplinującą, a inni represyjną lub kagańcową. FraFrekwencja rzeczownika sędzia w mediach jest wysoka już od trzech lat, ale w grudniu osiągnął on kolejne maksimum. Częste był w grudniu także rzeczowniki nagroda (Nobla) i noblistka. Komentarz poświęcimy nagrodzie.

    By Published 2019, grudzień, Marek Łaziński, słowa miesiąca

  • słowo listopada: TYGRYS

    Wśród słów o najwyższej kluczowości w listopadzie były: cyklicznie pojawiające się w tym miesiącu niepodległość (słowo listopada 2015 r.), cmentarz i znicz; prawybory, tygrys, 30-krotność (pensji), friday (black), exposé, marszałek (senatu), trybunał (konstytucyjny), niezawisłość (sędziów; słowo czerwca 2019 r.). Wyrazem, który omówimy, jest tygrys.

    By Published 2019, listopad, Magdalena Derwojedowa, słowa miesiąca

  • słowo października: SENAT

    Wśród słów o najwyższej kluczowości w październiku znalazły się słowa związane z wyborami parlamentarnymi, które odbyły się w połowie miesiąca: parlamentarny (parlament omawialiśmy w październiku 2015 r.), wybory, okręg,  senat, sejm (który oamwialiśmy wraz z parlamentem w październiku 2015 r.), wynik, kandydat (słowo września 2019 r.),  senator,  obywatelski, mandat, głos, poseł, lewica (jedno ze słów sierpnia), koalicja. Słowem, które omówimy, jest senat.

    By Published 2019, Magdalena Derwojedowa, październik, słowa miesiąca, słowa na czasie

  • J.-B. J. Wicar, Studium draperii, 1818, Metropolitan Museum of Art, domena publiczna, https://collectionapi.metmuseum.org/api/collection/v1/iiif/336066/757938/main-image

    słowo września: KANDYDAT

    Do słów o najwyższej kluczowości we wrześniu tego roku należały wyrazy związane ze zbliżającymi się wyborami parlamentarnymi, takie jak kandydat(ka), lewica (wraz z prawicą słowo sierpnia), program, sejm, konwencja, płaca minimalna (a właściwie obietnica znacznego jej podniesienia). Parlament i sejm były słowami miesiąca prawie dokładnie cztery lata temu, w październiku 2015 r. Co ciekawe, choć ogólna i średnia liczba wystąpień rzeczownika kandydat była we wrześniu wyższa niż liczba wystąpień feminativum kandydatka, to ostatnie osiągnęło wyższe wyniki kluczowości — co jest znakiem tego, że w poprzednich latach o kandydujących kobietach nie mówiło się tak wyraźnie — mimo że, jak pamiętamy, i wówczas wśród ubiegających się o mandat poselski była kandydatka na premiera. Uwagę mediów skupiały także mistrzostwa siatkarskie i osiągnięty w nich przez polską drużynę półfinał (wyraz mistrz był słowem czerwca 2018 r.), huragan, który stał się pretekstem do odwołania wizyty, (szczyt) klimatyczny Narodów Zjednoczonych (klimat to słowo grudnia 2018 r.), a także wylewające się w Warszawie w wyniku awarii rurociągu ścieki, nie docierające do oczyszczalni. W statystykach odbiły się też coroczne wrześniowe wydarzenia takie jak początek rok szkolnego i gdyński festiwal filmowy.

    By Published 2018, Magdalena Derwojedowa, słowa miesiąca, wrzesień

  • słowo lipca: RÓWNOŚĆ

    Do słów o wyższej niż spodziewana częstości w lipcu należały: równość, rekrutacja (do szkół średnich), wakacje (jak co roku), LGBT, marsz (jedno ze słów maja 2016 r.), rocznik (podwójny), chłopiec (poszukiwany), plaża (wakacyjna), poszukiwanie (chłopca), przemoc, liceum (jako cel rekrutacji), ojciec (zaginionego chłopca), burza, grad, jedynka (wyborcza), naklejka. „Równość oznacza: 1) Równość wobec prawa, którego przepisy wszystkich jednako obowiązują. 2) Równość wobec wymiaru sprawiedliwości, czyli jednakie sądy i kary na przestępców, bez względu na ich położenie społeczne i majątkowe. 3) Równy dostęp do czynności i urzędów publicznych, w zależności jedynie od osobistych uzdolnień i fachowego przygotowania. 4) Równość ciężarów publicznych, t. j. powszechna służba wojskowa i powszechne opodatkowanie” — pisała w Elementarzu obywatelskim Helena Witkowska, działaczka społeczna i prekursorka wychowania obywatelskiego w Polsce.

    By Published 2019, lipiec, Magdalena Derwojedowa, słowa miesiąca, słowa na czasie