słowa dnia, tygodnia, miesiąca i roku
Do słów o największej kluczowości w październiku należały: aborcja (i przymiotnik aborcyjny), protest (słowo roku 2019 w Rosji, które opisywaliśmy także przy okazji czarnego protestu w październiku 2016 r.), związane z nimi słowa kobieta (jedno ze słów października 2016 r.),...
Wyrazami o najwyższej kluczowości były we wrześniu przymiotnik białoruski (oraz nazwa własna Białoruś) związany z wydarzeniami po wyborach u naszych sąsiadów; następnie ciągle obecne, choć drugi miesiąc z kolei w mniejszym natężeniu, słownictwo związane z pandemią, czyli wyrazy zakażenie, COVID; powrót do nauki, czyli szkoła i uczeń; wyrazy związane z awarią w Warszawie: ściek, oczyszczalnia, (most) pontonowy, rurociąg; próba otrucia rosyjskiego opozycjonisty (nowiczok, którego użyto do tego zamachu, był słowem roku 2018 w Rosji; słowniki oksfordzkie wybrały wówczas z tego samego powodu przymiotnik toxic ‘toksyczny’) oraz rzeczowniki zwierzę, hodowla i futro. Dwa pierwsze oraz przymiotnik futerkowy znajdują się w ustawie, która spowodowała krótkotrwały kryzys rządowy. Wyrazami, które w tym miesiącu omówimy są zwierzę i futro.
W tekstach sierpnia po raz pierwszy wyrazy związane z panującą pandemią nie stanowiły czołówki listy słów o najwyższej kluczowości, na której odnotowaliśmy poza nazwami własnymi: przymiotnik białoruski, rzeczowniki zakażenie, solidarność i eksplozja oraz skrótowiec LGBT (słowo roku 2019 internautów), wyrażenie tęczowa flaga. Ponieważ zapożyczony skrótowiec LGBT był już przez nas komentowany, szerzej omówimy rzeczownik solidarność, którego pojawienie wiąże się z 40 rocznicą podpisania w Gdańsku porozumień między strajkującymi robotnikami a rządem i powstaniem NSZZ „Solidarność”.
W lipcu, w związku z przeprowadzeniem drugiej tury głosowania, znów naszą uwagę przyciągały wybory prezydenckie i związane z nimi słowa: frekwencja, wynik, głos, (za)głosować, kampania i zapożyczenie exit poll. Odrobinę w niektórych państwach przycichła wiosenna pandemia, ciągle jednak...
W czerwcu 2020 r. żyliśmy głównie wyborami i pandemią, dlatego słowa najbardziej kluczowe w prasie należały do tych kręgów tematycznych. Oprócz nazwisk kandydatów częste były słowa: prezydent, tura, wybory, frekwencja, podpis (na liście poparcia), głosować, a z drugiej strony pandemia, COVID, zakazić, ognisko. Ważnym powracającym zagadnieniem była dyskryminacja o podłożu rasowym. Inaczej niż zwykle, w tym roku to w czerwcu kluczowe były słowa egzamin i matura. Komentarz poświęcony jest wyrazowi RASIZM.
W czerwcu 2020 r. żyliśmy głównie wyborami i pandemią, dlatego słowa najbardziej kluczowe w prasie należały do tych kręgów tematycznych. Oprócz nazwisk kandydatów częste były słowa: prezydent, tura, wybory, frekwencja, podpis (na liście poparcia), głosować, a z drugiej strony pandemia, COVID, zakazić, ognisko. Ważnym powracającym zagadnieniem była dyskryminacja o podłożu rasowym. Inaczej niż zwykle, w tym roku to w czerwcu kluczowe były słowa egzamin i matura. Komentarze poświęcony jest wyrazom GŁOSOWAĆ i ZAGŁOSOWAĆ.
Słowa o najwyższej kluczowości w maju to pandemia, epidemia (słowo stycznia), zakażenie, koronawirus, COVID-19, odmrażać, obostrzenie, zdrowie i otworzyć (parki, sklepy, hotele, kawiarnie itd.). Po raz pierwszy — i prawodopodobnie na długo po raz ostatni — nie ma cyklicznie powracających w tym czasie wyrazów majówka (słowo maja 2017 r.) i matura. Wyrazami, które omówimy, są obostrzanie, które następowało od wprowadzenia blokady do Wielkiejnocy, oraz odmrażanie, z którym mamy do czynienia teraz.
W kwietniu panująca epidemia zdominowała listę słów o najwyższej kluczowości: na pierwszym miejscu jest naturalnie koronawirus (jego części składowe opisaliśmy w marcu tego roku i w sierpniu 2014 r.), na dalszych miejscach epidemia (słowo stycznia 2020 r.) i pandemia, zakażenie...
Najczęstszym słowem marca jest koronawirus, czyli potoczna nazwa wirusa SARS-CoV-2, nieobecnego dotąd u ludzi, wywołującego chorobę określaną jako COVID-19, mającą w pewnej liczbie przypadków ciężki przebieg, prowadzący nawet do śmierci. Wyraz wirus opisywaliśmy już w sierpniu 2014 r., gdy rozprzestrzeniał się wirus eboli. Na drugim miejscu znalazło się słowo epidemia, które opisywaliśmy w styczniu, kiedy obecna pandemia rozpoczynała się w Chinach. Kolejne wyrazy też związane są z chorobą, która ogarnęła cały glob: zakazić, zakażenie, kwarantanna, przypadek zachorowania, zdrowie, pandemia, potwierdzić zakażenie. Wyrazem, który w tym miesiącu omówimy jest kwarantanna. Kilka słów poświęcimy też złożeniom z członem korona i covid, które pojawiły się na określenie różnych zjawisk i zachowań związanych z samym wirusem i powodowaną przez niego chorobą.
Wśród słów o najwyższej kluczowości w lutym na pierwsze miejsce wysuwają się wyrazy związane z falą zachorowań spowodowanych przez wirusa SARS-CoV-2, a więc wirus (słowo sierpnia 2014), epidemia (słowo stycznia tego roku), koronawirus i zaraza. W czołówce znalazł się też rzeczownik wiatr — tegoroczna zima jest bowiem wyjątkowo wietrzna, a huraganowe wiatry wyrządziły w wielu krajach szkody. Komentarz w tym miesiący poświęcimy właśnie wiatrowi, a także huraganowi, orkanowi, wichurze i dwóm rodzajom wietrzenia.
Wśród słów najczęstszych w styczniu znalazły się: WOŚP, orkiestra, (korona)wirus (słowo sierpnia 2014 r.), wyzwolenie, epidemia (koronawirusa), zestrzelić (samolot), orszak (Trzech Króli), finał (WOŚP), kagańcowy. Wyrazem, który omówimy, jest rzeczownik epidemia.
W ciągu pierwszych 20 dni grudnia wśród słów częstszych niż w innych miesiącach jest oczywiście sporo tych związanych z Bożym Narodzeniem i mikołajkami: choinka, jarmark, mikołajki, iluminacja, prezent. Spośród pozostałych uwagę zwraca czasownik dyscyplinować i rzeczownik dyscyplinowanie w kontekście projektu nowelizacji ustawy o ustroju sądów powszechnych ustawy, którą jedni nazywają ustawą dyscyplinującą, a inni represyjną lub kagańcową. FraFrekwencja rzeczownika sędzia w mediach jest wysoka już od trzech lat, ale w grudniu osiągnął on kolejne maksimum. Częste był w grudniu także rzeczowniki nagroda (Nobla) i noblistka. Komentarz poświęcimy nagrodzie.
Wśród słów o najwyższej kluczowości w listopadzie były: cyklicznie pojawiające się w tym miesiącu niepodległość (słowo listopada 2015 r.), cmentarz i znicz; prawybory, tygrys, 30-krotność (pensji), friday (black), exposé, marszałek (senatu), trybunał (konstytucyjny), niezawisłość (sędziów; słowo czerwca 2019 r.). Wyrazem, który omówimy, jest tygrys.
Wśród słów o najwyższej kluczowości w październiku znalazły się słowa związane z wyborami parlamentarnymi, które odbyły się w połowie miesiąca: parlamentarny (parlament omawialiśmy w październiku 2015 r.), wybory, okręg, senat, sejm (który oamwialiśmy wraz z parlamentem w październiku 2015 r.), wynik, kandydat (słowo września 2019 r.), senator, obywatelski, mandat, głos, poseł, lewica (jedno ze słów sierpnia), koalicja. Słowem, które omówimy, jest senat.
Do słów o najwyższej kluczowości we wrześniu tego roku należały wyrazy związane ze zbliżającymi się wyborami parlamentarnymi, takie jak kandydat(ka), lewica (wraz z prawicą słowo sierpnia), program, sejm, konwencja, płaca minimalna (a właściwie obietnica znacznego jej podniesienia). Parlament i sejm były słowami miesiąca prawie dokładnie cztery lata temu, w październiku 2015 r. Co ciekawe, choć ogólna i średnia liczba wystąpień rzeczownika kandydat była we wrześniu wyższa niż liczba wystąpień feminativum kandydatka, to ostatnie osiągnęło wyższe wyniki kluczowości — co jest znakiem tego, że w poprzednich latach o kandydujących kobietach nie mówiło się tak wyraźnie — mimo że, jak pamiętamy, i wówczas wśród ubiegających się o mandat poselski była kandydatka na premiera. Uwagę mediów skupiały także mistrzostwa siatkarskie i osiągnięty w nich przez polską drużynę półfinał (wyraz mistrz był słowem czerwca 2018 r.), huragan, który stał się pretekstem do odwołania wizyty, (szczyt) klimatyczny Narodów Zjednoczonych (klimat to słowo grudnia 2018 r.), a także wylewające się w Warszawie w wyniku awarii rurociągu ścieki, nie docierające do oczyszczalni. W statystykach odbiły się też coroczne wrześniowe wydarzenia takie jak początek rok szkolnego i gdyński festiwal filmowy.