słowa dnia, tygodnia, miesiąca i roku
O szwajcarskich słowach roku 2021 pisze Agnieszka Dryjańska: Znane są już szwajcarskie słowa roku 2021 i mniej uważny obserwator mógłby rzec, że po raz kolejny zwyciężyła problematyka pandemiczna, chociaż wydawałoby się, że język powinien wykazywać większą odporność na koronawirusa....
Słowem roku w Rosji został zgodnie z przewidywaniami rzeczownik вакцинация (vakcinacija) ‘szczepienie’. Plebiscyt na rosyjskie słowo roku organizuje zespół filologów, lingwistów, pisarzy i dziennikarzy z Rosji i diaspory rosyjskiej pod przewodnictwem profesora Uniwersytetu Emory w Atlancie Michaiła Epsztajna...
Szczepienie Miniony rok upłynął nam pod znakiem walki z pandemią koronawirusa za pomocą szczepień. Jak wiemy, szczepienia mają i miały swoich zwolenników, jak i przeciwników i po raz kolejny stały się przyczyną podziałów i polaryzacji w naszym społeczeństwie. Od strony...
W plebiscycie internauci wybrali na Słowo roku 2021 wyraz SZCZEPIENIE. Na kolejnych miejscach znalazły się cnota (niewieścia) i zdalny (nauczanie, praca). Pozostałe słowa to fala, reasumpcja, inflacja, granica, antyszczepionkowcy, lockdown (słowo roku 2020 w RPA i Collins Dictionary), obostrzenie (słowo maja 2020 roku). Kapituła wybrała (ex aequo) wyrazy GRANICA i SZCZEPIENIE. Pozostałe rozważane słowa: cnota (niewieścia), dawka, fala, hybrydowy (nauczanie), inflacja, lockdown (słowo roku 2020 w RPA i Collins Dictionary), ład (polski), uchodźca (Słowo roku 2015 w Polsce, w Czechach, Rosji i Hiszpanii), wariant (wirusa), zdalny (praca, nauczanie).
Choć zaćmienie można by odnosić do wielu sfer życia, które stopniowo obejmuje mrok bezprawia i braku nadziei, w naszym zestawieniu wyraz ten pojawił się ze względu na czerwcowe częściowe zaćmienie Słońca. O wyrazie opisującym to niezwykłe zjawisko...
Szczepienie oraz niezbędna do niego szczepionka (słowo listopada 2020, kiedy dowiedzieliśmy się, że są preparaty zatwierdzone do podawania ludziom) były najważniejszymi tematami najpierw przełomu ubiegłego i obecnego roku, a potem minionej jesieni. Pierwsze dyskusje — poza radością, że można...
![Elwira Korotyńska, „A.B.C. Elementarz obrazkowy”, Warszawa : "Księgarnia Popularna", [1931] (Warszawa : Sikora), 1931, CBN Polona, https://polona.pl/item/a-b-c-elementarz-obrazkowy-poczatkowa-nauka-czytania-i-pisania,Njc3NjUyODE/](https://i0.wp.com/www.slowanaczasie.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2021/12/R_elementarz_korotynska.jpg?resize=240%2C180)
Reasumpcja, czyli ponowne głosowanie, została zarządzona przez Marszałka Sejmu po przegranym przez rządzących głosowaniu w sprawie odroczenia obrad sejmu. Reasumpcja służy temu, by natychmiast zweryfikować wynik głosowania, co do którego istnieją uzasadnione wątpliwości (art. 189 Regulaminu Sejmu). Błędem...
Obostrzenia opisywaliśmy w maju 2020 roku, kiedy wszyscy mieliśmy nadzieję, że ówczesny lockdown jest ostatni, a odmrażanie gospodarki zakończy pandemiczne dolegliwości. Od tej pory cykle luzowania i obostrzania następują po sobie, pod koniec roku nauka szkolna znów...
Kiedy w 2015 roku po raz pierwszy opisywaliśmy wyraz migrant, był on nowością w polszczyźnie. Wydarzenia ostatnich lat sprawiły jednak, że ten łaciński imiesłów, pochodzący od czasownika migrare ‘przemieszczać się’, wszedł do języka publicznego na trwałe, jako rzeczownik określający człowieka....
Po wydarzeniach końca tygodnia poprzedzającego święta lex TVN znów jest na ustach wszystkich, a protesty przeciw ustawie zgromadziły tysiące ludzi. W naszych zestawieniach określenie to pojawiło się we wrześniu, kiedy ustawa została uchwalona przez Sejm i trafiła do Senatu....
Granica pojawiła się w naszych zestawieniach we wrześniu 2015 roku, kiedy z ogarniętej wojną Syrii ruszyła fala uchodźców, a granicę przed nimi (choć także przed innymi migrantami) zamykały przede wszystkim kraje południowej Europy — tamtędy bowiem starali się...
Fala to wyraz, który w ostatnim roku odlicza uderzenia koronawirusa, a właściwie jego kolejnych mutacji, w tym roku w wyrażeniach trzecia fala w marcu i czwarta fala — od wczesnej jesieni. Wyraz fala pojawia się też w kontekście dramatycznej sytuacji humanitarnej na granicy...
![Elwira Korotyńska, „A.B.C. Elementarz obrazkowy”, Warszawa : "Księgarnia Popularna", [1931] (Warszawa : Sikora), 1931, CBN Polona, https://polona.pl/item/a-b-c-elementarz-obrazkowy-poczatkowa-nauka-czytania-i-pisania,Njc3NjUyODE/](https://i0.wp.com/www.slowanaczasie.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2021/12/d_elementarz_korotynska.jpg?resize=240%2C180)
Dawka to oczywiście dawka szczepionki przeciw SARS-Cov-2. Kiedy rok temu pojawiły się szczepionki, informowano niemal o każdej osobie, która otrzymała swoją dawkę. Z czasem rozgorzały dyskusje o tym, w jakiej kolejności (nie) powinny być szczepione...
Wyraz cnota to stary rzeczownik pochodzący od przymiotnika cny, znanego wszystkim językom słowiańskim, a znaczącego ‘uczciwy, rzetelny, czcigodny’. Jest on spokrewniony z takimi wyrazami jak cześć, zacny i poczesny, ale też niecny, bezecny i czesne. Cnoty, a właściwie...
![Elwira Korotyńska, „A.B.C. Elementarz obrazkowy”, Warszawa : "Księgarnia Popularna", [1931] (Warszawa : Sikora), 1931, CBN Polona, https://polona.pl/item/a-b-c-elementarz-obrazkowy-poczatkowa-nauka-czytania-i-pisania,Njc3NjUyODE/](https://i0.wp.com/www.slowanaczasie.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2021/12/A_elementarz_korotynska.jpg?resize=240%2C180)
Pochodząca z greki cząstka anty-, oznaczająca ‘przeciwny’ pojawiała się w minionym roku najczęściej w wyrazach antyszczepionkowcy i anty-LGBT. Antyszczepionkowcy to słowo, które pojawiło się pierwszy raz w naszych komentarzach w 2019 roku, gdy trafiło na listę nowych szwedzkich słów...