słowa dnia, tygodnia, miesiąca i roku
Gesellschaft für Deutsche Sprache (DfGS) wybrało na słowo roku 2019 złożenie Respektrente ‘dosł. emerytura z szacunku; emerytura minimalna’. Wyraz ten opisuje wprowadzenie od 2021 roku dopłat do emerytur osób, które przepracowały 35 lat, opiekowały się najbliższymi lub...
Tegoroczne słowo roku podała redakcja Oxford Dictionaries. Brytyjscy słownikarze wybrali wyrażenie climate emergency (‘zagrożenie klimatyczne’), które zdefiniowali jako «sytuację, w której konieczne są pilne działania na rzecz zredukowania lub zatrzymania zmian klimatycznych i uniknięcia potencjalnie nieodwracalnych szkód dla środowiska, będących skutkiem tych zmian». Zagadnienia związane ze środowiskiem naturalnym całkowicie zdominowały tegoroczną krótką listę, oprócz wspomnianych już climate action ‘działanie na rzecz klimatu’, climate crisis ‘kryzys klimatyczny’, znalazły się na niej climate denial ‘negacjonizm klimatyczny’, eco-anxiety ‘ekoobawy, obawy o stan środowiska naturalnego’, bardzo ciekawe formalnie ecocide ‘przyrodobójstwo’, extiction ‘wymarcie, wytępienie, wyginięcie’, flight shame ‘wstyd z powodu latania samolotem’ — kalka ze szwedzkiego flygskam, global heating ‘globalne ocieplenie’ (dostrzeżone w zeszłym roku w Niemczech jako zgrabne, choć w treści złowróżbne, złożenie Heiẞzeit; wyraz ten zanotował też najwyższy skok użyć w ciągu ostatniego roku — stuosiemdziesięciokrotny), net-zero ‘zerowa emisja netto’, plant-based ‘(dieta, jedzenie) oparte na roślinach; jarstwo’.
Greta, piątki (ale w angielskiej postaci Fridays) czy hulajnoga elektryczna? Gesellschaft für Deutsche Sprache już 29 listopada ogłosi niemieckie Słowo roku 2019. Na polskie słowa, wśród których jest hulajnoga i strajk (nie tylko klimatyczny) można głosować, wybierając jedno z nich lub podając swoje na stronie http://sloworoku.uw.edu.pl/.
Słowniki Collinsa podały, że słowem roku 2019 został strajk klimatyczny (ang. climate strike), nazwa protestu, który został zapoczątkowany przed ponad rokiem przez szwedzką uczennicę i od tego czasu stał się ruchem ogólnoświatowym. W ciągu roku liczba użyć tego wyrażenia...
Grupa wydawnicza Klett, właściciel marek Pons i Langenscheidt, poinformowała, że nie będzie już plebiscytu na niemieckie młodzieżowe słowo roku.
Niemieccy językoznawcy i dziennikarze, którzy od 1991 roku wybierają najgorsze słowa dyskursu publicznego, przyznali niechlubny tytuł Unwort des Jahres 2018 skomplikowanemu złożeniu rzeczownikowemu Anti-Abschiebe-Industrie ‘przemysł antydeportacyjny’. Nie jest to ustabilizowana jednostka leksykalna, lecz raczej okazjonalizm, użyty...
10 stycznia 2019 r. zakończyło się trzecie już głosowanie na słoweńskie słowo roku. Wyboru dokonali internauci, oddając rekordowe ponad 2000 głosów. Oni też w pierwszym etapie konkursu zgłaszali swoje propozycje wyrazów, z których następnie komisja naukowa wyłoniła finałową dziesiątkę. Wygrała pszczoła (čebela), a na kolejnych miejscach znalazły się mikroplastik (mikroplastika) i filiżanka kawy (skodelica kave).
Czeskie słowo roku jest wybierane w plebiscycie czytelników dużego dziennika „Lídove Noviny”. Słowem roku 2018 wybranym przez czytelników serwera lidovky.cz został wyraz Rambohafík ‘Rambo hau-hau’. Członkowie redakcji dziennika „Lidové noviny” wytypowali natomiast słowo sucho ‘susza, upały’. Odnosi się ono do rekordowych upałów, które panowały w Czechach w 2018 roku.
W Niemczech plebiscyt na Młodzieżowe słowo roku (Jugendwort des Jahres) jest organizowany przez znane wydawnictwo leksykograficzne Langenscheidt. W tym roku internauci wybrali rzeczownik Ehremann/Ehrefrau (‘dosł. gentleman/dama; tu w zn. ktoś, kto robi dla nas coś wyjątkowego’).
Na Szwecjoblogu omówienie najbardziej interesujących, zdaniem autorki bloga, Natalii Kołaczek, nowych słów, które Rada Języka Szwedzkiego odnotowała w 2018 roku. Wiele wśród nich związanych jest z wrażliwością na zwykłe potrzeby (menscertifiera — środowisko pracy uwzględniające...
Komisja naukowa słoweńskiej akademii nauk (ZRC SAZU) 20 grudnia opublikowała listę 10 słów, spośród których Słoweńcy wybiorą słowo roku 2018. Wyboru dokonano spośród ponad 200 propozycji zgłoszonych drogą internetową (na Twitterze, Facebooku, pocztą elektroniczną, w komentarzach do ogłoszenia o konkursie na stronie MMC RTV Slovenija) oraz pocztą (przyszła jedna pocztówka z Radovljicy ze słowem mir ‘pokój’).
łownik Merriam-Webster podał 10 wyrazów, które najczęściej sprawdzano w 2018 r. Słowem najczęściej sprawdzanym w słowniku było justice ‘sprawiedliwość’. Pozostałe wyrazy to nationalism ‘nacjonalizm’, lodestar ‘gwiazda przewodnia’, epiphany ‘objawienie’, feckless ‘nieudolny’, laurel ‘wawrzyn’, pissant ‘szczyl’, respect ‘szacunek’, Maverick ‘Indywidualista’ (o senaturze Johnie McCainie).
Słowo roku 2018 w Austrii było już słowem roku 2005. OkreślenieSchweigekanzler ‘milczący kanclerz’ odnosi się do Sebastiana Kurza, który zdaniem dziennikarzy i komentatorów ucieka od jasnych deklaracji w ważnych sprawach, tak jak to czynił przed kilkunastu laty Wolfgang Schüssel.
Towarzystwo Języka Niemieckiego (Gesellschaft für Deutsche Sprache) wybrało na słowo roku 2018 neologizm Heißzeit ‘gorący czas’. Rzeczownik podobny do Eiszeit ‘epoka lodowcowa’ ma oczywiście zwracać uwagę na problem ocieplenia klimatu, ale przypomina też o wyjątkowo upalnym tegorocznym lecie, które trwało w Niemczech od kwietnia do października.
Za najważniejsze słowo roku uznano nowiczok (ros. новичок) — złowrogą nazwę bojowej substancji toksycznej, którą w tym roku próbowano otruć Siergieja Skripala. Drugie miejsce przyznano przymiotnikowi токсичхный ([toksicznyj][note]W oryginalnych słowach rosyjskich stosujemy filologiczną transliterację, nie transkrypcję.[/note]) ‘toksyczny’, w ślad za listopadowym werdyktem słowników oksfordzkich (toxic). Toksyczny ma w języku rosyjskim podobnie różnorodne odniesienia jak w polskim i angielskim (toksyczne związki), ale w roku 2018 kojarzy się ze sprawą, która ogniskowała uwagę polityki i mediów w Rosji i w Wielkiej Brytanii.