Plebiscyt „Słowo roku 2018”: lipiec — JASKINIA
Wśród słów o najwyższej kluczowości w lipcu były te związane ze zmianami w polskim sądownictwie: sąd (słowo lipca 2017), sędzia i spoczynek (stan spoczynku), na czołówki list frekwencyjnych trafiły też wyrazy zaskakujące w kontekstach związanych z anomaliami natury: jaskinia (w Tajlandii), pyton tygrysi (w Wiśle), zaćmienie (Księżyca; opisywane przez nas jako słowo marca 2015 w związku z częściowym zaćmieniem Słońca, które mogliśmy obserwować w Polsce) i sinice (w Bałtyku). Wyrazem, który omówimy, jest jaskinia. Słowo to trafiło na czołówki gazet i do artykułów w związku z wypadkiem grupy chłopców, którzy podczas pory monsunowej zostali uwięzieni w zalanej jaskini, a przede wszystkim w związku z niezwykłą, zakończoną sukcesem akcją ratunkową, w której, oprócz tajlandzkich komandosów, uczestniczyli nurkowie z całego świata.
Na wykresie z serwisu frazeo.pl widać, że jest to słowo rzadkie, którego niespotykana częstość związana była z dramatycznymi, ale szczęśliwie zakończonymi, wydarzeniami w Tajlandii.
Jaskinia w kulturze jest motywem dawnym; do najbardziej znanych należą metafora w „Republice” Platona, jaskinia En Gedi, w której ukrywał się Dawid przed Saulem i w której darował mu życie, ocalony z jaskini pełnej lwów Daniel (najbardziej zapewne znany z przedstawienia Petera Paula Rubensa), czy jaskinia olbrzyma Polifemosa w krainie Cyklopów. W dziełach późniejszych warto pamiętać o jaskini McDougala, do której Tomek Sawyer i Becky Thatcher wybrali się na piknik i zabłądzili, a wyjść pomógł im ukrywający się tam Indianin. Z jaskini Króla Gór musi uciekać Peer Gynt, przez podziemne groty podróżują też bohaterowie „Władcy Pierścieni”, a towarzysząca tym wydarzeniom część suity12 skomponowanej przez Edvarda Griega należy do najpopularniejszych utworów klasycznych. Wycieczka do jaskini stanowi początek dramatycznych wydarzeń w znakomitej „Drodze do Indii” E. M. Fostera; w pokrytej malowidłami Jaskini Pływaków (ang. Cave of Swimmers) umiera jedna z głównych postaci „Angielskiego pacjenta” Michaela Ondaatje. O życiu ludzi jaskiniowych — schyłku neandertalczyków i początku panowania homo sapiens opowiada w niezwykły sposób druga powieść Williama Goldinga, „Spadkobiercy”. Najsławniejszym filmowym mieszkańcem jaskini jest zapewne Batman. Z zapałem archeologa do jaskiń wchodził Indiana Jones (i to w trzech filmach), ale jaskinie są przede wszystkim scenerią B-klasowych filmów o potworach atakujących przebywających tam ludzi. [cały tekst]
