Plebiscyt słowo roku 2018: maj – DANE i OPIEKUN

By Magdalena Derwojedowa Published 5 grudnia 2018 2018, Magdalena Derwojedowa, maj, słowa miesiąca, słowa na czasie, słowo roku 2018

Podziel się

Słowami o najwyższej kluczowości w maju były w prasie: niepełnosprawni (słowo kwietnia 2018), dane i blisko z nimi związane RODO, miasto, kopalnia, opiekun oraz pojawiające się cyklicznie o tej porze roku majówka (słowo maja 2017), juwenalia i matura.

Wyrazem, który omówimy szerzej, są dane. Kilka uwag chcielibyśmy wcześniej poświęcić rzeczownikowi opiekun, który omawiamy, ponieważ opiekunowie są wielkimi bohaterami tego protestu, ale też tysięcy dni i nocy, kiedy niestrudzenie, bez wytchnienia wspomagają swoich podopiecznych.

Na wykresie kluczowości wyrazu z serwisu frazeo.pl widać, że opiekunowie, podobnie jak niepełnosprawni, zdominowali dyskurs publiczny na ponad miesiąc.

Opiekun to wyraz, którego częstość w maju wiąże się z protestem osób niepełnosprawnych, który trwał przez cały ten miesiąc. Dziś najczęściej myślimy o opiekunach osób niezdolnych do samodzielności: mały dzieci, chorych, niepełnosprawnych. Opiekuna może jednak mieć też jakaś sprawa, dziedzina wiedzy czy sztuki. Opiekunem muz jest Apollo, opiekunką górników — św. Barbara. We wstępie do swojego „Słownika języka polskiego” S. B. Linde pisał o ks. Adamie Czartoryskim: „Najznakomitszy ten w kraju naszym opiekun nauk roztrząsnąwszy zebrane przeze mnie materyały z właściwą sobie przenikłością, udzieliwszy mi uwag i światłych rad swoich, wyznaczył natychmiast fundusz na utrzymywanie pomocnika w pisaniu, po wyjeździe zaś swoim z Wiednia, otworzył ze mną i łaskawie utrzymuje korespondencyą literacką, której dzieło moje tyle objaśnień, mianowicie co do języków oryentalnych, i dawnych zwyczajów Słowiańskich jest winno”.

Wykres częstości słowa dane z serwisu frazeo.pl pokazuje, że o danych mówimy od maja tak samo często — maksimum pod koniec roku to wyrażenia nowe dane, brak danych, według danych itp. związane z wynikami wyborów samorządowych.

Dane to dosłowny odpowiednik ang. data, które z kolei są formą mianownika liczby mnogiej przyswojonego do tego języka (i wielu innych) łac. imiesłowu biernego do, dare, dedi, datum (‘dać’). Słownik Merriam Webster podaje, że najdawniejsze użycie w do dziś używanym zn. ‘informacje używane we wnioskowaniu, dyskusji lub obliczeniach’ pochodzi z roku 1646.
O danych zrobiło się ostatnio głośno w związku z wprowadzeniem rozporządzenia Unii Europejskiej o ochronie danych osobowych (RODO, Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych, ang. GPRD, General Data Protection Regulation) dotyczącego gromadzenia i przechowywania danych osobowych, czyli informacji, które mogą zidentyfikować poszczególne osoby — a więc danych adresowych, wizerunku, o dokumentach, które posiadamy, naszym zdrowiu, preferencjach seksualnych itd. [pełny tekst]